Ο Αμαζόνιος είναι το μεγαλύτερο τροπικό δάσος βροχής (rainforest: δάση με υψηλά επίπεδα βροχόπτωσης) στον κόσμο και η σημαντικότερη αποθήκη άνθρακα που επιβραδύνει τους ρυθμούς της κλιματικής αλλαγής. Φιλοξενεί περισσότερα είδη φυτών και ζώων από ότι οποιοδήποτε άλλο χερσαίο οικοσύστημα στον πλανήτη, καθώς περίπου το 30% των ειδών του κόσμου βρίσκεται εκεί. Τα είδη αυτά, εκτός από την αξία τους στην τροφική αλυσίδα του δασικού οικοσυστήματος, έχουν δυνητική αξία για τον άνθρωπο με τη μορφή φαρμάκων, τροφίμων και άλλων προϊόντων. Παράλληλα, στον Αμαζόνιο ζουν 34 εκατομμύρια άνθρωποι που εξαρτώνται απόλυτα από την πρώτη ύλη του δάσους.
Το οικοσύστημα του Αμαζονίου συχνά διαταράσσεται προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές. Μόνο για την περίοδο Ιανουάριος-Αύγουστος 2019, το Εθνικό Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας (INPE) έχει καταγράψει περισσότερες από 74.843 πυρκαγιές, δηλαδή τον υψηλότερο αριθμό από την έναρξη τήρησης σχετικών αρχείων, το 2013.
Καπνός από τις πυρκαγιές του Αμαζονίου, όπως καταγράφηκε από τη NASA σε δορυφορική εικόνα
Πηγή: The Amazon is burning at record rates—and deforestation is to blame, National Geographic
Πώς όμως οι επιλογές των ανθρώπων σε άλλα μέρη του πλανήτη μπορούν να επηρεάσουν το δασικό οικοσύστημα;
Οι γεωργικές εταιρείες αποψιλώνουν δάση περισσότερο από ποτέ άλλοτε, ειδικότερα στον Αµαζόνιο. Οι έρευνες διαπιστώνουν ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα είδη οργανισμών στο δάσος που είναι ανέγγιχτο από ότι σε εκείνο που υφίσταται υλοτόµηση. Πολλά ζώα του δάσους βροχής δεν µπορούν να επιβιώσουν στο αλλοιωµένο περιβάλλον. Τα δάση αποψιλώνονται με σκοπό να δημιουργηθούν εκτάσεις για εκτροφή ζώων, εκτάσεις για καλλιέργεια σόγιας αλλά και για την παραγωγή φοινικέλαιου. Μπορούμε εύκολα να αναγνωρίσουμε το “πρόβλημα” που δημιουργεί η αυξημένη ζήτηση κρέατος ή οι μεγάλες εκτάσεις καλλιέργειας σόγιας, αλλά δύσκολα συνειδητοποιούμε την ύπαρξη και τις επιπτώσεις που έχει το φοινικέλαιο.
Φοινικέλαιο, (το)
Τι είναι και πού το συναντάμε;
Το φοινικέλαιο είναι φυτικό λάδι, που όπως προδίδει και το όνομά του, προέρχεται από τους καρπούς του φοινικόδεντρων (συγκεκριμένα του είδους Elaeis guineensis). Λόγω του φθηνού του κόστους χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο. Είναι ανθεκτικό στην οξείδωση και έτσι μπορεί να δώσει στα προϊόντα μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, σταθερό σε υψηλές θερμοκρασίες και έτσι βοηθά να δώσει στα τηγανητά προϊόντα μια τραγανή υφή. Είναι επίσης άοσμο και άχρωμο και δεν αλλάζει την εμφάνιση ή τη μυρωδιά των τροφίμων. Στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής, το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται ευρέως ως μαγειρικό λάδι, όπως και εμείς εδώ χρησιμοποιούμε ηλιέλαιο ή ελαιόλαδο. Περιέχεται στο 50% των συσκευασμένων προϊόντων και σε κάποιες χώρες χρησιμοποιείται ως τροφή ζώων ή βιοκαύσιμο. Το έχεις χρησιμοποιήσει μέσα στην ημέρα σου πολλές φορές και βρίσκεται σχεδόν σε όλα τα προϊόντα του supermarket της γειτονιάς σου!
Πηγή: Douglas Sheil, Research Gate
Το 2016 η Ευρωπαϊκή Αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων δημοσίευσε έρευνα στην οποία αποδεικνύεται ότι το φοινικέλαιο όταν διυλίζεται σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες 200 °C είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για την υγεία, πράγμα που συμβαίνει κατά την επεξεργασία του για να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά στα συσκευασμένα προϊόντα. 
Παράλληλα, η ανάγκη για καλλιέργεια φοινικέλαιου καταστρέφει τα τροπικά δάση που αποψιλώνονται και αντικαθίστανται από φυτείες για φοινικέλαιο, διαταράσσοντας τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Άμεσα επηρεαζόμενο είναι ένα από τα σπανιότερα είδη πιθήκων. Το μικρό της φωτογραφίας ανήκει στο πιο σπάνιο και έξυπνο είδος πιθήκων, τους ουραγκοτάγκους. Το DNA τους είναι όμοιο με αυτό του ανθρώπου κατά 97% και σε πλήρη ανάπτυξη διαθέτουν νοημοσύνη παιδιού 6 ετών.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Υπάρχουν λύσεις και εναλλακτικές που βοηθάνε τόσο τα δάση, γενικά και ειδικά τον Αμαζόνιο, όσο και την ανθρώπινη υγεία.
1.Σκέψου καλύτερα τις διατροφικές σου επιλογές
Οι τροφές χωρίς συσκευασία είναι πιο φιλικές για το περιβάλλον και την υγεία σου. Προτίμησε φρέσκα υλικά για να βάλεις στο πιάτο σου. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεις συντηρητικά και φοινικέλαιο. Κατανάλωσε πιο σπάνια τροφές ζωικής προέλευσης, με προσοχή! Οι καλλιέργειες σόγιας είναι εξίσου βλαβερές.
(Ξέρω! Ακούγεται πολύ ωραίο στη θεωρία, πρακτικά δυσκολεύει το θέμα. Όλα είναι θέμα συνήθειας όμως.)
2.Food waste και κομποστοποίηση
Τα υπολείμματα τροφών που καταλήγουν στις χωματερές κατά την καύση τους εκλύουν μεθάνιο, αέριο που ενισχύει σημαντικά το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το μεθάνιο είναι 20 φορές ισχυρότερο αέριο σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα, αέριο που συμβάλλει επίσης στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Προγραμμάτισε καλύτερα τη λίστα με τα τρόφιμα και κομποστοποίησε τα υπολείμματα.
Μάθε περισσότερα για τη μείωση των απορριμμάτων εδώ.
3. Έλεγξε την προέλευση των προϊόντων
Στην ιστοσελίδα Rainforest Alliance μπορείς να ελέγξεις αν τα προϊόντα που αγοράζεις είναι πιστοποιημένα ως “Rainforest safe”. Ένας μικρός πράσινος βάτραχος υποδηλώνει την πιστοποίηση του προϊόντος! Μπορείς επίσης να επικοινωνήσεις μαζί τους αν αντιληφθείς πως κάποια επιχείριση λειτουργεί με μη φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο.
4. Ενημερώσου και ενημέρωσε
Στις παρακάτω ιστοσελίδες μπορείς να μάθεις περισσότερα για τις προσπάθειες που μπορεί να κάνει κάθε πολίτης μόνος του για τα δάση και την πανίδα τους:
GreenPeace-Save the Amazon and stand with the guardians of the forest
άρθρο της Kelly Tsagaki Rekleitou
